Nước mắm Phú Quốc – báu vật ẩn giấu nơi Đảo Ngọc

Màu vàng cánh gián, sóng sánh dưới ánh mặt trời, vị ngọt đậm đà, mùi thơm đặc trưng – nước mắm Phú Quốc gần như hội đủ các yếu tố cần và đủ của loại nước chấm ngon miệng, đẹp mắt, trở thành thương hiệu nước chấm đặc trưng của người Việt trong hơn 200 năm qua.

Hơn 200 năm thương hiệu một làng nghề

Dọc miền duyên hải Việt Nam dường như nơi nào cũng có cách chế biến nước mắm. Tuy nhiên, nổi tiếng nhất vẫn là nước mắm Phú Quốc vì loại nước mắm này có độ đạm rất cao, vị ngọt dìu dịu và thơm lừng mùi cá cơm đánh bắt từ biển Phú Quốc.

Phú Quốc hiện có đến gần 100 nhà thùng đang hoạt động để sản xuất những chai nước mắm cá cơm thượng hạng và hàng năm đều đặn cho ra đời hàng trăm nghìn lít nước mắm thành phẩm với cách làm truyền thống hơn hai trăm năm. Phải tận mắt được chứng kiến những khu nhà thùng này, du khách mới hình dung được quy trình sản xuất ra giọt nước mắm thơm ngon kỳ công và thú vị như thế nào.

Làng nghề – Nhà thùng nước mắm là một trong những điểm du lịch đặc sắc và tiêu biểu không thể bỏ qua trong các tour du lịch Phú Quốc. 

Tất cả các nhà thùng Phú Quốc trong quá trình sản xuất đều có sự giám sát, kiểm soát chặt chẽ của cơ quan quản lý nhà nước theo quy chuẩn quốc gia, đảm bảo chất lượng cho người tiêu dùng.

Theo Hội Nước mắm Phú Quốc, năm 2001, nước mắm Phú Quốc được cấp chứng nhận bảo hộ chỉ dẫn địa lý Phú Quốc và là sản phẩm đầu tiên của Việt Nam được Cục Sở hữu trí tuệ cấp chứng nhận bảo hộ này. Tháng 10/2012, chỉ dẫn địa lý nước mắm Phú Quốc được cấp quy chế bảo hộ tại Liên minh Châu Âu (EU) và cũng là sản phẩm đầu tiên từ Việt Nam được EU công nhận chỉ dẫn địa lý, mở ra cơ hội vươn xa hơn nữa ra thị trường quốc tế để phát triển làng nghề.

Chắt chiu hương vị riêng có của biển trời Phú Quốc

Để cho ra những giọt nước mắm “huyền thoại” in sâu vào tâm trí mỗi người dân Việt Nam thì nước mắm Phú Quốc có quy trình sản xuất rất khác biệt so với nước mắm tại các vùng biển khác.

Điều khác biệt đầu tiên đó là thùng đựng cá để ủ nước mắm. Nước mắm Phú Quốc không đựng trong các lu làm bằng đất nung như ở các nơi khác mà được đựng trong  những chiếc thùng gỗ to và làm rất công phu. Mỗi thùng cao từ 3 đến 4 mét, đường kính có thể lên tới 3 mét, ủ sau 12 tháng sẽ cho ra loại nước mắm hảo hạng. 

 Điều khác biệt thứ hai để tạo nên hương vị đặc trưng của nước mắm Phú Quốc  là nguồn nguyên liệu và cách ủ. Tất cả các loại cá đều có thể sử dụng để làm nước mắm, nhưng người sản xuất nước mắm Phú Quốc chỉ sử dụng cá cơm làm nguyên liệu. Cá cơm cũng có khoảng chục loại, nhưng chỉ có Sọc Tiêu, Cơm Ðỏ và Cơm Than là cho chất lượng nước mắm cao nhất. Khi lưới cá vừa được kéo cặp mạn thuyền, người ta sẽ vợt các lên, loại bỏ tạp chất và súc rửa bằng nước biển, sau đó trộn đảo ngay với muối theo tỷ lệ 3 cá 1 muối rồi đưa xuống hầm tàu. Cách trộn cá tươi như vậy giữ cho thịt cá không bị phân huỷ, nước mắm có hàm lượng đạm cao nhất và không có mùi hôi.

Từ cách làm thủ công và quy trình kín kẽ, nước mắm Phú Quốc có ưu thế tuyệt đối với đặc trưng mùi vị thơm nhẹ, màu cánh gián đậm và trong, không chỉ đảm nhận sứ mệnh thiêng liêng gìn giữ hương vị Việt trong mỗi mâm cơm gia đình, mà còn tăng thêm dư vị cho nhiều bàn ăn trên khắp thế giới.

Thương hiệu vươn tầm quốc tế

Nước mắm Phú Quốc dùng được với nhiều công năng khác nhau: khi dùng như nước chấm (giò lụa, thịt luộc, thịt đông, hải sản, cá luộc, cá canh…); khi dùng như nước chan trong các món ăn (nem rán, bún chả…), chỉ cần thêm chút gia vị như tỏi, chanh, ớt vào, nước mắm Phú Quốc sẽ thành món nước chan có hương vị tuyệt hảo; khi dùng để ướp thực phẩm, nước mắm Phú Quốc không chỉ đóng vai trò tạo mùi mà còn mang đến độ ngọt đậm đà cho thức ăn, làm “dậy mùi” các hương vị khác; khi nấu canh, chỉ cần cho 1, 2 muỗng nước mắm vào nồi canh đủ tạo hương vị nồng nàn và độ ngọt bằng chính lượng đạm tự nhiên…

Với những ưu thế đặc trưng, không chỉ người Việt yêu chuộng nước mắm Phú Quốc mà ngay cả những đầu bếp nổi tiếng trên thế giới, đặc biệt các đầu bếp Pháp tại Việt Nam cũng dành cho nước mắm Phú Quốc sự tín nhiệm trọng thị. Didier Corlou – bếp trưởng khách sạn Sofitel Metropole Hà Nội từng tự hào tiết lộ, ông biết đến nước mắm từ những năm 1950 do những người Việt di cư sang Pháp mang theo. Ông đặc biệt yêu thích loại nước mắm Phú Quốc và đã tận dụng nhiều thời gian viết những cuốn sách về ẩm thực Việt Nam, trong đó có cuốn “Nước mắm” xuất bản năm 2004.

Dù thời gian vẫn trôi, dù làng nghề thủ công truyền thống đã bước sang tuổi 200, nước mắm Phú Quốc vẫn nguyên vẹn giá trị ẩm thực của đặc sản Đảo Ngọc: vừa đẹp mắt vừa ngon miệng, lại vừa an toàn cho sức khỏe.