Đậm đà chiếc bánh răng bừa xứ Thanh

Chỉ với gạo tẻ, nhân thịt lợn trộn với mộc nhĩ, hành khô gói trong lá chuối xanh, người xứ Thanh đã tạo nên món bánh ăn một lần nhớ mãi.
Hà Nội những ngày mưa dầm dề, trời se se lạnh, tôi lại thèm và nhớ món bánh răng bừa của mẹ. Bánh được làm từ gạo tẻ, thường xuất hiện trong những ngày lễ Tết, đám cưới ở xứ Thanh. Tên bánh gắn với thứ nông cụ quen thuộc của người nông dân.
Người xứ Thanh kể lại, bánh có nguồn gốc từ làng Trung Lập (xã Trung Lập, Thọ Xuân), khi xưa vua Lê Hoàn đích thân xuống đồng cày ruộng trong lễ hội đầu năm. Nhân dân đã dành thứ gạo ngon ở mảnh đất đó, làm nên món bánh dâng vua.
Bánh răng bừa được làm từ gạo tẻ xay nhuyễn gói trong lá chuối, nhân thịt lợn, hành khô, mộc nhĩ. Chọn gạo làm bánh cũng là công đoạn cầu kỳ, gạo không khô quá, cũng không dẻo quá để tránh cho chiếc bánh không bị nát khi luộc lên. Gạo đem ngâm vài tiếng trong nước lạnh rồi đem xay nhuyễn, xay càng mịn thì bánh ăn càng ngon. Chọn thịt lợn làm nhân bánh cũng chọn thịt ba chỉ, có chút mỡ để khi luộc bánh, mùi thơm mỡ màng của thịt trộn với mùi gạo chín, lá chuối xanh… khiến người ăn không bao giờ biết chán.
Nồi bột được bắc lên bếp, mẹ cầm chiếc đũa cả quấy đều tay để bột không bị vón cục, quấy đến khi nào bột quánh lại thì để bớt nóng và gói. Mỗi lần làm bánh răng bừa, nhà như có hội, người lau lá, người dùng đũa nhón ít bột, quệt vào giữa miếng lá chuối, thêm nhân thịt lợn, mộc nhĩ, hành khô vào rồi cuộn tròn, bẻ gập hai đầu lá lại, xong xuôi cho vào nồi đem luộc khoảng 30 phút là chín.
Người xứ Thanh không dùng lá dong gói bánh như một số vùng khác mà dùng lá chuối hột để gói. Lá chuối sẽ được hơ qua lửa để miếng lá trở nên dẻo dai hơn và xé rộng bằng bàn tay. Theo họ, bánh gói bằng lá chuối thì khi cuộn, lăn chiếc bánh sẽ được chắc hơn. Luộc chín rồi, hương vị của lá chuối cũng làm cho bánh trở nên đậm đà hơn.
Bánh vớt ra rồi để cho ráo nước và bớt nóng. Bóc lớp lá chuối ra, chiếc bánh thon dài tỏa hương thơm mỡ màng từ gạo, lá chuối, nhân thịt… Bánh răng bừa chấm với thứ nước mắm cũng do chính tay người Thanh Hóa làm, thêm chút chanh, ớt thì không còn gì tuyệt bằng. Bánh ăn ngon nhất là những ngày mưa, trời se se lạnh.
Lá chuối dùng để gói bánh thường được hơ qua lửa để tăng phần dẻo dai, tước hết xơ, cắt gọn hai đầu. Gói bằng lá chuối sẽ làm cho chiếc bánh đậm hương vị hơn. Ảnh: Phương Hòa.
Trước đây, bánh chỉ xuất hiện vào những dịp lễ Tết, nhưng giờ thì nó được làm quanh năm và để buôn bán. Ở Thanh Hóa nhiều nơi làm bánh răng bừa, nhưng ngon có tiếng vẫn là bánh làng Trung Lập, quê hương của chính vua Lê Hoàn. Các cô gái trong làng đi lấy chồng xa cũng mang theo bí quyết truyền đi các vùng khác. Món bánh vì thế mà cũng nổi tiếng khắp các vùng tỉnh Thanh.
Về làng Trung Lập viếng thăm đền thờ vua Lê Hoàn, bạn đừng quên mua thêm một ít bánh răng bừa về làm quà. Chiếc bánh nhỏ xinh, gói tình người xứ Thanh có giá chỉ 15.000 đồng/chục chiếc.